het lek

Posted on by

Enne, uhm, en misschien ‘s even een keertje af te spreken.
Ja ik vind het best joh.

Vandaag deed de Hoge Raad uitspraak in de zaak van Heleen de Waal. Zij en haar partner waren beschuldigd en veroordeeld door het Hof van het lekken van informatie van de AIVD naar de Telegraaf in 2009. De Hoge Raad volgt inhoudelijke het Hof en geeft slechts aftrek van drie maanden in verband met de lange duur van de zaak. Wie de precieze gang van zaken nog eens wil terug luisteren, kan terecht bij Argos, de uitzending van 20 september 2014.

Twee aspecten blijven bijzonder aan deze zaak: de bewijsvoering, die grotendeels steunt op eigen onderzoek van de AIVD en het feit dat door het afluisteren van een journalist van de Telegraaf de bronbescherming een flinke knauw kreeg. De journalist werd overigens niet vervolgd.

In beide punten schaart de Hoge Raad zich inhoudelijke achter de uitspraak van het Hof. In gewone mensentaal komt die uitspraak er op neer dat informatie van de AIVD gebruikt mag worden zolang fundamentele rechten van een verdachte niet geschonden worden. En dat is in dit geval niet aan de hand, aldus de Hoge Raad. De taps zijn controleerbaar en vormen samen met ander materiaal voldoende bewijs.

Het recht op bronbescherming krijgt wel een bijzondere invulling bij de Hoge Raad. De journalist kan er een beroep op doen (ze is dus ook niet vervolgd). De rechtbank had in eerste instantie geredeneerd dat de afgeluisterde dus niet gebruikt mochten als bewijsmateriaal. Het waren de zogenaamde ‘ verboden vruchten’ van onrechtmatig handelen ten aanzien van de journalist.

De Hoge Raad oordeelt dat er geen sprake is van een inperking van het recht op vrije meningsuiting van Heleen de Waal, gezien de bijzondere beperkingen ten aanzien van geheimhouding die voor haar golden bij de AIVD. Ook ziet de Hoge Raad geen ‘bijzondere omstandigheden’ waarmee ze de schending van haar geheimhoudingsplicht zou kunnen rechtvaardigen. Met andere woorden, de gelekte documenten (over de rol van de AIVD tav Irak en de beveiliging van de Dalai Lama) openbaren geen misstand.

Of de rechtsgang hiermee eindigt is nog maar de vraag, want een gang naar het Europese Hof ligt voor de hand. De bescherming van klokkenluiders wil daar nog wel eens beter uitvallen dan in Nederland zelf.

Tien jaar ct-infobox

Posted on by

“ als het loopt als een aivd’er en praat als een aivd’er,

dan is het een aivd’er”

citaat uit Intelligence, politie en veiligheidsdienst:verenigbare grootheden? Thijs Vis

emergencybox

Vorige week was het zover: de ct-infobox bestaat 10 jaar en dat wordt groots gevierd. Alle betrokkenen komen op een geheime locatie bij elkaar en zullen onder het genot van een glas Dom Perignon toasten op het succes van de ct-infobox. Tien jaar is ook een mooi moment voor een evaluatie en deze zal gepresenteerd worden door de onderzoekers Sander Flight en Christianne de Poot. Maar terwijl de buitenwereld wacht op de officiële evaluatie zaten wij ook niet stil.

We bekeken de lossen flarden informatie over de ct-infobox die er zo hier zijn te vinden. Want laten we wel zijn, zelfs in tijden van toegenomen dreiging, over de ‘box’ wordt amper gecommuniceerd. Zo weinig zelfs, dat we eerder schreven dat de Commissie Dessens (die de WIV 2002 evalueerde) niet van het bestaan van de ct-infobox op de hoogte leek te zijn.

Ondertussen lijkt de ct-infobox weer in belang toe te nemen, veel maatregelen zoals zijn omschreven in het “Actieprogramma Aanpak Jihadisme” zullen van toepassing zijn op mensen wiens gegevens nu worden verzameld in de ct-infobox.

De geboorte

In 2004, nog voor de moord op Theo van Gogh, maar na de aanslagen in London en Madrid, ontdekten de inlichtingen- en opsporingsdiensten dat het nog steeds niet echt vlot liep met de samenwerking. De AIVD, politie vormden zogenaamde Analytische Cel, vooral bedoeld om de toentertijd 150 bekende mensen die aan terrorisme konden worden gerelateerd onder controle te houden.

Het bleek een slecht huwelijk, zo bleek uit het onderzoek van de Commissie Havermans en uit de eerste evaluatie. De AC was ondergebracht bij de politie, een doorn in het oog van de AIVD, er was amper spraken van informatie-uitwisseling, cultuurverschillen waren groot, en er was ontevredenheid over de eindproducten. Ook overheerste bij de ‘partners’ het gevoel dat iedereen zijn subjecten over de schutting gooide, om zo de verantwoording te delen als er iets mis ging.

Van cel naar box

Duidelijk was dat er iets moest veranderen, ook omdat de Analytische Cel in feite niet mogelijk was onder de WIV 2002. De ‘box’, de ct-infobox, werd bedacht. IN huis bij de AIVD, onder volledige jurisprudentie van de WIV 2002 en met meer partners, IND , MIVD, KMAR later aangevuld met FIOD. De NCTV is geen partner, maar neemt wel deel aan bestuur , het Coördinerend Beraad.

Het principe van de ct-infobox werd simpel: iedere partner kan een persoon gerelateerd aan terrorisme inbrengen, de andere diensten kijken welke info er bij hen beschikbaar is, en basis daarvan wordt besloten of iemand langere tijd in de box blijft en welke maatregelen er tegen die betrokkenen worden genomen. Het uitwisselen van de info werd mogelijk doordat de medewerkers van de niet-inlichtingendiensten wel een inlichtingendiensten status kregen.

CV-infobox

Als iemand wordt opgenomen in de infobox wordt er dus een zo goed mogelijk CV van deze persoon gemaakt. De betrokkene wordt bijvoorbeeld ook door de RID bekeken en alle relevante informatie uit de politie districten wordt toegevoegd.

Opmerkelijk is wel dat CIE deze gegevens niet door krijgt uit de ct-infobox en dus niet in staat is om de daar aanwezige informatie door te geven aan de box of om cie-informatnten specifiek extra te bevragen over de subjecten.

Maatregelen

Op basis van alle info worden maatregelen voorgesteld. Het kan inhouden dat besloten wordt voorlopig alleen meer inlichtingen te verzamelen, er kan besloten worden een strafvervolging in te stellen, het vreemdelingenrecht kan in stelling worden gebracht, financiën kunnen worden afgeknepen of er wordt persgericht verstoord.

In het “Actieprogramma Aanpak Jihadisme” zij daar meerdere nieuwe maatregelen bijgekomen, zoals bijvoorbeeld het inschakelen van jeugdzorg en het innemen van het paspoort.

Kritiek

Door de unieke combinatie van diensten en de onbeperkte toegang tot informatie van die diensten is er snel zicht op het totaalplaatje van de persoon die wordt ingebracht. Binnen de ct-inbox (lees AIVD, want iedereen binnen de bo valt onder de WIV 2002) zijn daardoor betere analyses mogelijk.

Punt van kritiek blijft echter het ‘gesloten’ karakter van de ct-infobox. De medewerkers van de IND, politie, OM en FIOD hebben allen een AIVD-status en mogen de eindproducten (analyses) van de ct-infobox niet delen binnen hun eigen organisatie.
Een projectmedewerken IGP beschreef dat als volgt “De oorspronkelijke waarde van de dienst is nu weg. Het is een adviesorgaan geworden. Alle informatie in de box is nu AIVD-informatie geworden. Je verstrekt informatie, wilt wat terug, maar dat kan niet, omdat iedereen nu artikel 60 (AIVD-status) is” (citaat uit Intelligence, politie en veiligheidsdienst:verenigbare grootheden?, Thijs Vis)

Als het voor het nemen van de maatregelen noodzakelijk is dat er informatie van een andere dienst nodig is, dan geeft de ct-box het advies om die onderling te vertrekken op basis van de geldende wetgeving.

In de praktijk zal dat vaak plaatsvinden door middel van een ambtsbericht van de AIVD. Het OM kan op basis daarvan een opsporingsonderzoek starten, de IND kan op basis daarvan iemand vreemdelingenrechtelijk aanpakken en een burgemeester kan op basis daarvan persoonsgericht verstoren inzetten.

Samenwerking?

Maar is de ct-infobox hiermee een goed samenwerkingsverband in de strijd tegen het terrorisme? IN het proefschrift “Intelligence, politie en veiligheidsdienst: verenigbare grootheden” van Thijs Vis wordt daar sterk aan getwijfeld.

Zo constateert Vis dat samenwerking intern dan wel op orde is, maar dat er een probleem is in de relatie tussen de deelnemende partners. De AIVD medewerkers voeren de boventoon, de leidinggevenden van de AIVD zijn door de AIVD-locatie altijd in de buurt, de leiding van andere deelnemers staat op grote afstand. Politiemensen zien de ct-infobox als onderdeel van de AIVD. Zo vertelde een geïnterviewde “ Kijk alle mensen in de box zijn in feite AIVD-ers. Ze krijgen de zwaarste screening, vallen onder aansturing van de directeur democratische rechtsorde en zien bijna alles. Politiemensen zien dingen die andere politiemensen nooit zullen zien. Toen ik in de box zat kon ik ook niks tegen collega’s vertellen”

CTIVD

Hetzelfde verhaal komt in feite naar boven uit het onderzoekdat de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten verrichtte naar de ct-infobox. We hebben hier al eerder over geschreven en het blijft opmerkelijk dat de in zin algemeen gedeelde conclusie, dat er een aparte wettelijke regeling moet komen voor de ct-infobox, door het ministerie wordt tegengehouden.

Het feit dat de Commissie Dessen echter geen woord heeft geschreven over de ct-infobox doet vermoeden dat die wijziging er ook niet gaat komen, of het moet zo zijn dat de evaluatie over 10 jaar ct-infobox weer tot dezelfde conclusie komt.

Effectief?

De Box is zo effectief als de diensten zelf. Meer informatie dan voor het bestaan van de Box wordt geanalyseerd, maar uiteindelijk zijn het de maatregelen die vroegtijdig terrorisme dienen te voorkomen.

De vreemdelingenrechtelijke aanpak lijkt de afgelopen 10 jaar het meest te zijn toegepast. Vermeende leden van de Hofstadgroep, die niet veroordeeld konden worden (of na veroordeling) werden uitgezet, Imans uit Eindhoven werden geweerd, verblijfsvergunningen werden ingetrokken, het totale aantal is onbekend, maar in de analysis wordt dit onderdeel door de gebruikers geprezen.

De kanttekening bij vreemdelingenrechtelijke aanpak is de zwakke rechtspositie van degen tegen wie de maatregel wordt genomen. Waar in het strafrecht hard en meer bewijs nodig is, is hier een ambtsbericht vaak voldoende.

de ‘black’ ct-infobox

Posted on by

Daarnaast vindt samenwerking met de IND plaats binnen de CT Infobox.

 

Op enkele gebieden vindt samenwerking plaats tussen (onderdelen van) de rijksbelastingdienst en de diensten, onder meer in de CT Infobox.

 

Naast samenwerking in de CT Infobox, wordt tussen de diensten en het Openbaar Ministerie (OM) ook samengewerkt op het terrein van terrorismebestrijding.

 

De diensten werken intensief samen met de NCTV. Daarnaast werken de diensten met de NCTV samen in de CT Infobox.

 

citaten rapport Commissie Dessens

In een aantal opzichten blijft het rapport van de Commissie Dessen een bijzonder rapport. De opdracht lijkt zo helder: heeft de Wet gebracht wat de wetgever voor ogen had, is de wet werkbaar voor de taakuitvoering van de diensten en welke knel- en aandachtspunten zijn in de toepassingspraktijk te ontdekken? Dat laatste punt is op een aantal thema’s nogal vreemd uitgewerkt.

Neem bijvoorbeeld het hoofdstuk over Samenwerking. Natuurlijk wordt er uitgebreid ingegaan op de samenwerking tussen de AIVD en MIVD, maar er worden ook eenvoudig open deuren ingetrapt (“eenduidige keuzes”, “versnippering en overlapping voorkomen”) zonder een heldere analyse te geven van de pijnpunten. En is de oplossing – diepgaande samenwerking waarbij zoveel mogelijk vanuit een gezamenlijke visie en planvorming voor de komende tien jaar wordt gewerkt – wel zo vanzelfsprekend? Zijn de externe behoeftesteller voor beide diensten wel voor zo’n groot deel gelijk, dat er vanzelfsprekend meer afstemming zou moeten zijn? Tja, dat wordt nog een interessante discussie.

Maar, en dat is wel heel opmerkelijk, waar is de CT-Infobox gebleven? U las het het al in bovenstaande citaten, het bestaan van de CT-Infobox is in ieder geval wel bekend bij de leden van de Commissie Dessens. Dat er wordt samengewerkt in die CT-Infobox ook, elk citaat verwijst er naar. Maar, weet de Commissie Dessens wel wat de CT-Infobox doet? Een citaat als “Naast samenwerking in de CT Infobox, wordt tussen de diensten en het Openbaar Ministerie (OM) ook samengewerkt op het terrein van terrorismebestrijding” suggereert toch dat er in de CT-Infobox niet wordt samengewerkt op het terrein van terrorismebestrijding.

Maar, we hebben er hier al eerder over geschreven, juist over de CT-Infobox woedt toch al jarenlang een dispuut. Een dispuut dat nu juist de toepassing van de Wet betreft, die de Commissie Dessens nu toch onderzocht heeft? Houd de Commissie Dessens de eigen opdrachtgevers (de ministers)uit de wind door het conflict over de Ct-Infobox gewoon te negeren?

Simpel uitgelegd komt het er op neer dat de CTIVD in 2007 constateerde dat de Wet niet voldeed: er moest een aparte regeling komen voor de uitwisseling van informatie in de CT-Infobox. De minister dacht daar al anders over, maar zoals we beschreven in “het Meerenburg arrest” ging een werkgroep van het Coördinerend Beraad van de CT-Infobox aan de slag en iedereen was het eens: er moest een nieuwe wet komen. De minister bleef een wetswijziging in deze echter blokkeren, met een verwijzing naar dat befaamde Meerenburg arrest.

Nou ja, misschien voor voor de fijnproevers onder u, maar waarom geen enkel woord over de samenwerking binnen de CT-Infobox?